Οι πολύ ενδιαφέρουσες απόψεις της κ. Ιωάννας Ρεϊζοπούλου
Προσαρμογή στον παιδικό σταθμό/νηπιαγωγείο
Πρώτος αποχωρισμός του παιδιού από τους γονείς του
Πρώτος αποχωρισμός του παιδιού από τους γονείς του
Γράφει: Ρεϊζοπούλου Ιωάννα, Ψυχολόγος, Οικογενειακή Ψυχοθεραπεύτρια
Ανάμεικτα συναισθήματα χαράς κι ανησυχίας διακατέχουν και τους δυο, για διαφορετικούς λόγους σε αυτό το νέο ξεκίνημα. Ενώ αποτελεί αναγκαιότητα για την οικογένεια εντούτοις δεν παύει να σηματοδοτεί το τέλος μιας ανέμελης ζωής και την έναρξη της προσαρμογής του παιδιού σε ευρύτερα κοινωνικά σύνολα συνομηλίκων. Από την μια μεριά ο γονιός χάνει τον έλεγχο της αποκλειστικής φροντίδας του παιδιού του, και καλείται να εμπιστευτεί ό,τι πιο πολύτιμο έχει σε άγνωστα για αυτόν πρόσωπα. Και τα νέα ξεκινήματα εμπεριέχουν αγωνία, εγρήγορση και προσμονή.
Για να λειτουργήσει θετικά αυτή η μετάβαση από το σπίτι στον παιδικό σταθμό χρειάζεται καλή προετοιμασία. Οι γονείς αρκετούς μήνες νωρίτερα θα πρέπει να έχουν κάνει έρευνα παιδικών σταθμών και γνωριμία με το εκάστοτε προσωπικό και να έχουν καταλήξει σε εκείνο που πληρεί τα προσωπικά τους κριτήρια. Στην συνέχεια, οφείλουν να συζητήσουν μαζί με το παιδί με θετική διάθεση και σταθερή στάση, ενημερώνοντάς το για αυτή την σπουδαία αλλαγή καθώς και για τους λόγους που πρέπει να γίνει.
Είναι αυτονόητο ότι η στάση των γονέων σε αυτή την μετάβαση είναι καθοριστική για το παιδί. Το πόσο ομαλή θα είναι αυτή η μετάβαση εξαρτάται από τα επίπεδα ψυχικής ανθεκτικότητας που διαθέτει η κάθε οικογένεια ως σύστημα. Η πρώτη σχολική εγγραφή αποτελεί μια πρόκληση για όλους. Το ερώτημα που θέτουμε συχνά οι ειδικοί ψυχικής υγείας είναι με ποιους τρόπους διαχειρίστηκε αυτή η οικογένεια άλλες αλλαγές που συνέβησαν στο παρελθόν: με κατανόηση και συζήτηση, με αισιοδοξία και προοπτική του μέλλοντος ή με απελπισία και πανικό, με διάθεση αυτονόμησης του παιδιού ή με διάθεση υπερπροστατευτικότητας;
Έτσι γίνεται απόλυτα κατανοητό ότι αν ο γονιός νιώθει αμφιθυμικά ή ακόμη κι ενοχικά συναισθήματα για την φοίτηση του παιδιού του σε παιδικό σταθμό, το παιδί το διαισθάνεται κι ενδεχομένως να επιδείξει αρνητισμό, εκνευρισμό και έλλειψη συνεργασίας. Άλλωστε, οι ψυχαναλυτές αναφέρουν ότι το άγχος του μωρού είναι η ηχώ του άγχους της μητέρας.
Άλλοι παράγοντες που καθορίζουν την ομαλή ή όχι μετάβαση από το σπίτι στο “σχολείο” είναι η ηλικία του παιδιού, το αν έχει βιώσει άλλους αποχωρισμούς, ποιοι ήταν οι προηγούμενοι φροντιστές του, ο χαρακτήρας και η προσωπικότητά του, η σειρά γέννησης του παιδιού και οι γενικότερες συνθήκες της οικογένειας (π.χ. πρόσφατη γέννηση άλλου παιδιού, μετακόμιση, εργασιακή αλλαγή, διαζύγιο, πένθος, κ.α).
Οι γονείς προνηπίων καλούνται αυτή την χρονική εποχή να υποστηρίξουν το παιδί τους ώστε να βιώσει το λιγότερο δυνατό άγχος κατά την αποχώρηση του από την ασφάλεια του σπιτιού του και την ένταξη του στην “σχολική κοινότητα”. Ορίστε μερικοί τρόποι διευκόλυνσης της διαδικασίας:
Για να λειτουργήσει θετικά αυτή η μετάβαση από το σπίτι στον παιδικό σταθμό χρειάζεται καλή προετοιμασία. Οι γονείς αρκετούς μήνες νωρίτερα θα πρέπει να έχουν κάνει έρευνα παιδικών σταθμών και γνωριμία με το εκάστοτε προσωπικό και να έχουν καταλήξει σε εκείνο που πληρεί τα προσωπικά τους κριτήρια. Στην συνέχεια, οφείλουν να συζητήσουν μαζί με το παιδί με θετική διάθεση και σταθερή στάση, ενημερώνοντάς το για αυτή την σπουδαία αλλαγή καθώς και για τους λόγους που πρέπει να γίνει.
Είναι αυτονόητο ότι η στάση των γονέων σε αυτή την μετάβαση είναι καθοριστική για το παιδί. Το πόσο ομαλή θα είναι αυτή η μετάβαση εξαρτάται από τα επίπεδα ψυχικής ανθεκτικότητας που διαθέτει η κάθε οικογένεια ως σύστημα. Η πρώτη σχολική εγγραφή αποτελεί μια πρόκληση για όλους. Το ερώτημα που θέτουμε συχνά οι ειδικοί ψυχικής υγείας είναι με ποιους τρόπους διαχειρίστηκε αυτή η οικογένεια άλλες αλλαγές που συνέβησαν στο παρελθόν: με κατανόηση και συζήτηση, με αισιοδοξία και προοπτική του μέλλοντος ή με απελπισία και πανικό, με διάθεση αυτονόμησης του παιδιού ή με διάθεση υπερπροστατευτικότητας;
Έτσι γίνεται απόλυτα κατανοητό ότι αν ο γονιός νιώθει αμφιθυμικά ή ακόμη κι ενοχικά συναισθήματα για την φοίτηση του παιδιού του σε παιδικό σταθμό, το παιδί το διαισθάνεται κι ενδεχομένως να επιδείξει αρνητισμό, εκνευρισμό και έλλειψη συνεργασίας. Άλλωστε, οι ψυχαναλυτές αναφέρουν ότι το άγχος του μωρού είναι η ηχώ του άγχους της μητέρας.
Άλλοι παράγοντες που καθορίζουν την ομαλή ή όχι μετάβαση από το σπίτι στο “σχολείο” είναι η ηλικία του παιδιού, το αν έχει βιώσει άλλους αποχωρισμούς, ποιοι ήταν οι προηγούμενοι φροντιστές του, ο χαρακτήρας και η προσωπικότητά του, η σειρά γέννησης του παιδιού και οι γενικότερες συνθήκες της οικογένειας (π.χ. πρόσφατη γέννηση άλλου παιδιού, μετακόμιση, εργασιακή αλλαγή, διαζύγιο, πένθος, κ.α).
Οι γονείς προνηπίων καλούνται αυτή την χρονική εποχή να υποστηρίξουν το παιδί τους ώστε να βιώσει το λιγότερο δυνατό άγχος κατά την αποχώρηση του από την ασφάλεια του σπιτιού του και την ένταξη του στην “σχολική κοινότητα”. Ορίστε μερικοί τρόποι διευκόλυνσης της διαδικασίας:
Πρακτικές Συμβουλές
• Ο γονιός ενημερώνει εγκαίρως το παιδί για την επικείμενη αλλαγή και την παρουσιάζει στο παιδί με ενθουσιασμό περιγράφοντας τα συναρπαστικά πράγματα που συμβαίνουν κάθε μέρα στον παιδικό σταθμό.
• Είναι χρήσιμο ο γονιός, μερικές μέρες νωρίτερα να επισκεφθεί τον παιδικό σταθμό μαζί με το προνήπιο, ώστε το παιδί να εξοικειωθεί με τον νέο χώρο και το προσωπικό.
• Θα ήταν καλό πριν την έναρξη του παιδικού σταθμού, το παιδί να έχει ήδη εμπειρίες αποχωρισμού από τους γονείς του, περνώντας χρόνο με παππούδες ή άλλους συγγενείς/φροντιστές.
• Οι περισσότεροι σταθμοί προτείνουν σταδιακή προσαρμογή του παιδιού στον χώρο τους, που σημαίνει λίγες ώρες παραμονής σε αυτό και σύντομης επιστροφής στο σπίτι. Αυτή η εναλλαγή, βοηθά το παιδί να αποκτήσει αίσθηση χρόνου και αίσθημα ασφάλειας, διαβεβαιώνοντας ότι ο γονιός το αφήνει εκεί για μικρό χρονικό διάστημα αλλά θα επιστρέψει να το πάρει και πάλι στο σπίτι. Η σταδιακή προσαρμογή επίσης σημαίνει ότι ένας γονιός πρέπει να είναι διαθέσιμος για 1-2 εβδομάδες ώστε να αποτελέσει πρόσωπο αναφοράς μεταξύ παιδικού σταθμού και οικογένειας.
• Είναι άκρως βοηθητικό το μικρό παιδί που ξεκινάει παιδικό σταθμό να έχει εξασφαλίσει επαρκείς ώρες ύπνου, ώστε να καταφέρνει να ξυπνάει εύκολα και να ετοιμάζεται γρήγορα για να πηγαίνει καθημερινά με κέφι εκεί.
• Είναι χρήσιμη η συχνή επικοινωνία οικογένειας – σχολείου, ειδικά τις πρώτες εβδομάδες, για ανταλλαγή πληροφοριών σε σχέση με το παιδί, ώστε να γεφυρώνονται τα δυο ξεχωριστά περιβάλλοντα. Ο γονιός να δείχνει σεβασμό στο προσωπικό του σταθμού και να αναφέρεται σε αυτό πάντα με θετικό τρόπο.
• Από τις πρώτες μέρες παραμονής του παιδιού, μετά το σχόλασμα, είναι ανακουφιστικό για όλη την οικογένεια να εκφράζει συναισθήματά και να επιδιώκουν όλα τα μέλη να μοιράζονται τις εμπειρίες τους για το πώς πέρασε ο καθένας/ καθεμία την ημέρα του.
• Ο γονιός ενημερώνει εγκαίρως το παιδί για την επικείμενη αλλαγή και την παρουσιάζει στο παιδί με ενθουσιασμό περιγράφοντας τα συναρπαστικά πράγματα που συμβαίνουν κάθε μέρα στον παιδικό σταθμό.
• Είναι χρήσιμο ο γονιός, μερικές μέρες νωρίτερα να επισκεφθεί τον παιδικό σταθμό μαζί με το προνήπιο, ώστε το παιδί να εξοικειωθεί με τον νέο χώρο και το προσωπικό.
• Θα ήταν καλό πριν την έναρξη του παιδικού σταθμού, το παιδί να έχει ήδη εμπειρίες αποχωρισμού από τους γονείς του, περνώντας χρόνο με παππούδες ή άλλους συγγενείς/φροντιστές.
• Οι περισσότεροι σταθμοί προτείνουν σταδιακή προσαρμογή του παιδιού στον χώρο τους, που σημαίνει λίγες ώρες παραμονής σε αυτό και σύντομης επιστροφής στο σπίτι. Αυτή η εναλλαγή, βοηθά το παιδί να αποκτήσει αίσθηση χρόνου και αίσθημα ασφάλειας, διαβεβαιώνοντας ότι ο γονιός το αφήνει εκεί για μικρό χρονικό διάστημα αλλά θα επιστρέψει να το πάρει και πάλι στο σπίτι. Η σταδιακή προσαρμογή επίσης σημαίνει ότι ένας γονιός πρέπει να είναι διαθέσιμος για 1-2 εβδομάδες ώστε να αποτελέσει πρόσωπο αναφοράς μεταξύ παιδικού σταθμού και οικογένειας.
• Είναι άκρως βοηθητικό το μικρό παιδί που ξεκινάει παιδικό σταθμό να έχει εξασφαλίσει επαρκείς ώρες ύπνου, ώστε να καταφέρνει να ξυπνάει εύκολα και να ετοιμάζεται γρήγορα για να πηγαίνει καθημερινά με κέφι εκεί.
• Είναι χρήσιμη η συχνή επικοινωνία οικογένειας – σχολείου, ειδικά τις πρώτες εβδομάδες, για ανταλλαγή πληροφοριών σε σχέση με το παιδί, ώστε να γεφυρώνονται τα δυο ξεχωριστά περιβάλλοντα. Ο γονιός να δείχνει σεβασμό στο προσωπικό του σταθμού και να αναφέρεται σε αυτό πάντα με θετικό τρόπο.
• Από τις πρώτες μέρες παραμονής του παιδιού, μετά το σχόλασμα, είναι ανακουφιστικό για όλη την οικογένεια να εκφράζει συναισθήματά και να επιδιώκουν όλα τα μέλη να μοιράζονται τις εμπειρίες τους για το πώς πέρασε ο καθένας/ καθεμία την ημέρα του.
• Μερικές εβδομάδες μετά την προσαρμογή, είναι καλή ιδέα, να βοηθήσει ο γονιός στην κοινωνικοποίηση του παιδιού του καλώντας συμμαθητές του στο σπίτι ή οργανώνοντας κοινές οικογενειακές δράσεις. Με αυτό τον τρόπο, ο γονιός βοηθά στην ανάπτυξη κοινωνικών δεξιοτήτων και του διδάσκει τρόπους συνεργασίας με συνομηλίκους του, απαραίτητο στάδιο ωρίμανσης! Επίσης, έτσι συνδέεται η οικογενειακή με την σχολική ζωή!
Εύχομαι λοιπόν καλή προσαρμογή στα φετινά μικρά προνήπια και προνήπια, που καλούνται να αφήσουν την οικογενειακή θαλπωρή και να αρχίσουν να γνωρίζουν τον κόσμο για πρώτη φορά μέσα από τον πρώτο τους παιδικό σταθμό.
Ελπίζω να είναι η απαρχή μιας σπουδαίας διαδικασίας αυτονόμησης κι ωρίμανσης.
Εύχομαι υπομονή και ψυχραιμία στους γονείς των παιδιών!
Και τέλος εύχομαι καλές αντοχές στους παιδαγωγούς!
Ελπίζω να είναι η απαρχή μιας σπουδαίας διαδικασίας αυτονόμησης κι ωρίμανσης.
Εύχομαι υπομονή και ψυχραιμία στους γονείς των παιδιών!
Και τέλος εύχομαι καλές αντοχές στους παιδαγωγούς!
Ενδιαφέροντα άρθρα από σάιτ συναδέλφου
https://21nipiagogeio.blogspot.com/2019/06/blog-post_12.html?fbclid=IwAR0pmdCPX-zmInt_s4oU84QFOWOpesgFvTSsbbSqRIVyFFGYYX8iVWErGjs
https://21nipiagogeio.blogspot.com/2018/09/blog-post_7.html?fbclid=IwAR1jTGhSwxIYm4rCFiV_Gn7a8xTMy6QNDcpM_D8z1oK8toqOsI948D-8fbk
